reşi aşireti
04 Şubat 2011 17:35 | malatya
REŞWANLAR
Reşwanlar üzerine bilgil edinmek isteyen birisi ağırlıkla iki kaynağa başvurmak durumundadır. Bu kaynaklardan birisi: 1900 yılların hemen başlarında Kürdistanda görevli olarak bulunmuş, İngiliz subayı E. M. Noel in 1919 yılında kitap olarak yayımlanan günlüğüdür. Bu günlükte Kürdistan Üzerine Özel Bir Çalışma adıyla yer alan bir bölüm bulunmaktadır. Bu bölümün bir kaç sayfası (29-36) Reşwan aşiretine ayrılmıştır.İkincisi ise: Osmanlı Devleti döneminde tutulan ve bu gün Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan tahrir defterleridir. Bu defterlerden birisi Yavuz Sultan Selim dönemine (1519) ait olup, bu gün Başbakanlık Osmanlı Arşvinde 71 ` numara ile kayıtlı bulunmaktadır. Diğeri ise Kanuni Sultan Süleyman dönemine (1524 ve 1536 ) aittir. Yine Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan 123 ve 181 numaralı kayıt defterleridir.Bu kayıtlarda Malatya, Maraş ve Hisn.-i Mansur (Adıyaman) bölgesinde bulunan konar-göçer asiretler ve aşiretin kolları ile ilgili bilgiler bulunmaktadır.Şimdi sırası ile bu kaynakları kısaca tarayalım.E.M. Noelin günlüğünde bahsi geçen bölüm 29 ve 36 ıncı sayfalar birbnebun dergisinde yayımlandı. ingilizcdeden Türkçeye Hatice Polat cevirdi. Biz bu çeviriyi yeniden düzenleyerek verelim.
E.M.Noel ve Reşwanlar.
İngiliz subay E. M. Noel görevli olduğu alanlarda Reşwanları hemen her detayına kadar inceler, araştırır ve günlüğüne kayıt eder. Bu kayıtlar Güney Malatya Dağlık Bölgesinde Yaşayan Bir Kürd Aşireti Reşwaniler adı altında rapor haline getirilir. Raporda bilgiler beilirli başlıklar altında verilir. Tabii bu bilgiler ağırlıkla Kürdistanda kalan kesime ilişkin bilgillerdir. Yani bu gün Kırşehir e gelenlerin yakın akrabaları üzerine bilgilerdir. Okunduğunda temel benzerlikler hemen fark edilecektir.
E.M.Noelin günlüğünün kapağı
Tarihlerine Ilişkin:
Bundan 3 veya 4 tüzyıl önce Reşwanlar göçebe olarak kışı Besni ve yakınlarındaki düzlükte, yazları ise Ankara yakınlarına göç ederek geçirirlerdi. Aşiret bir yaz, Türkler (Osmanlı) tarafından saldırıya uğrar ve göçebelik sona erer. Bir kısmı Ankara yakınlarındaki Haymana Ovasında kaldılar ve hala bunları orada bulmak mümkündür.Diğer kısmı ise güneye dönerek, bugünkü yaşadıkları bölge olan Besni ve Malatya arasındaki dağ bölgesinde köyler kurmuşlardır. Reşwanlar Kilis civarlarındada bulunmaktadırlar. Bunlar Celali aşiretinin kolu olan ve Fars sınırında yaşayan Kotan lara akrabadırlar ve Reşwanlardan ayrılan bir koludur.Aşiret iyi bir savaşçı üne sahiptir. Bin civarında modern tüfek sahibi olup ikiyüze yakın kişi her zaman tüfek kullanır. Ülkeleri saldırıya uğradığında ikibin savaşçı toparlayabilme gücüne sahiptirler. Dış meseleler için sekizyüz ile bin arasında kişi toparlayabilirler.Savaş süresince iki bin kişiyi askere göndermişler, bunların bini kaçmış, dokuzyüz kadarıda geri dönmemiştir. Kaçan askerlerin evleri cezalandırma kurumları tarafından yıkılmıştır. Bu dönemden sonra aşiret mensupları Türk ( Osamanlı) yöneticilerine karşı büyük bir kin beslemeye başlamışlardır.
Nüfus Yapıları:
E.M. Noel Malatya ve Adıyaman çevresinde yaklaşık dörtbin ile dörtbinbeşyüz ailenin varlığından bahs eder. Bunlarıda tek tek bağlı oldukları yere göre kayıt eder.
Kahta: 94 köy ve 2030 aileHusni Mansur: 17 köy ve 1417 aile (200 300 köylere ait olmayan ailelerde dahil)Malatya: 12 köy ve 455 aileBesni: &. 180 aile (göçebedirler. Kış için inşa ettikleri barınaklarda kalırlar)
Toplam 123 köy ve 4082 aile bu yörelerde bulunurlar.
Genel Karekter Özellikleri:
Reşwanlar iyi niyetli, misefirperwer, nazik, ve samimi olarak tanınırlar.
İnanç Yapıları:
Aşiretin hemen hemen tümü Sünni inancına sahiptir. Yalnız Hidiri Sor kolunun tümü ve Bulam`kolunun yarısı Alevi inancına sahiptir. Aralarında inançsal çelişkiler vardır ve Karşılıklı evlenme hemen hemen hiç yok gibidir.
Dil Yaplıarı:
Konuştukları dil Kurmancidir. Aşiret ileri gelenleri ve yola veya şehre yakın bölgelerde oturanların bazıları Tütkçede konuşabiliyorlar. Memeleketin İç kısımlarında oturanlar ise çok azı Türkçe anlar veya konuşur.
Kıyafetleri:
Torba şeklinde pantolonlar (şal), kırmızı işlemeli ceket (takala), başa fes şapka (kulik) veya kum, çok büyük sarılan türban şeklinde başlık (çit)
Ölçüleri:
Krat= 6 kilo32 krat= 1 kil = 192 kiloWaqia= 700 dirhem ( 1 dirhem 50 grama eşittir)
Para Birimleri:
Lira= 7 MecidiyeMecidiye= 20 PiastreLira(kağıt para)= 35 piastreKese= 5 lira altın
Fiyatlar:
Buğday: Bir kratı 10 piastre 83 mecidiye bir ton ölçüsüne göreArpa: Bir Kratı 6 piatre 50 mecidiye bir ton ölçüsüsne göreKoyun: Bir yaşında (Kawir) 13 ila 15 mecidiye arasındaKoyun: İki yaşında 15 ila 17 mecidiye arasındaKeçi: Bir yaşında 9 MeciddiyeKeçi: İki yaşında 10 MecidiyeGhee: Bir İstanbul okkası 20 piastreYün(Heri): Bir okkası 12 piastre,Keçi yünü(mu): Bir okkası 1 veya 2 piastreGelin başlığı &T 5000 altın aşağıya doğru.
Tarım:
Tahıl olaraka Buğday, Arpa, Darı, Tütün, Pirinç, ve Pamuk yükseklerde ise Yulaf ekilir. Ekin bakımından en verimli bölge Husni Mansur toprak alanlarırıdır. Bire 20-30 verim verir. Besni bölgesinde, bire 15-20, Kahta bölgesinde ise bire 7-10 verir toprak.Pulluklar iki öküzlüdür. Dağlık bölgelerde iki kile( 400 kilo) düzlüklerde ise 800 kilo tohum ekilir. Bağcılık yaygındır.
Aşiret kolları listesi
REŞWANLARA BAĞLI AŞİRET KOLLARI
Aşiret Adı Aşiret Reisi Aile sayısı Köy sayısı Yazlık Yeri
Karçur Molla Muhammed 300 6 Gayitep
Kota Ramazan Ağa 100 3 Çiya Reşan
Alikan Us Beg Karı 300 10 Palış Marimer
Brinça Avi Nasır 50 1 Çiya Spi
Gella Mahadan Aga 600 11 Çiya sipi
Zırukan HacıBedir 700 42 Deşta Remen
Kawi Dosthılt Müslüm Ağa 100 8 DeştaRemen
Yarlık Hıdıre Sor(1) Kure Şeyho 300 6 Merg Izar
Koçar Hıdıre Sor Karman Ağa 400 3 Kani Asi,GedahiReş
Celikan Keyo Ağa 300 1 Çiya Spi, Ardıl Kerab
Bulam(2) Yusuf Hese Beko 150 3 ?
Alguran ? 15 1 ?
Malkan ? 100 2 Çiya Spi
Mamarek MamiAğa 60 1 Karri
Galamang HesiMame Heske 40 1 Kaşegır
Mamesor MuhammedAğa 100 3 ÇiyaBire Sor
Taşıkan MollaAbuzer & Kolik Çiya Sipi
Darı Yusuf Yusuf Molla Abuzer 300 7 Tehte Maşeter
Dalan Yusuf Ağa 300 & Çiya Reşan
Koşan ? 100. ... Çiya Reşan
Çakalan Molla Hesen 100 & ?
Aşiret Yöneticileri:
Heci Bedir Ağa 45 yaşlarındadır. Uzun boylu, yakışıklı olup nezaketli, görgülü ve dürüst bir kişidir. Aşiret üzerinde etkisi güçlüdür. Kendisi devletin gücünü ve her yere uzanan kolunun bilincinde olarak Türklerle iyi geçinmeye çalışır. Bir dönemler Türkler onu savaş kaçakları yüzünden, savaş kaçakları sayısına orantılı olarak istenen mal vergisine karşı çıktığı için bir kaç aylığına hapis etmişler. Kewrdeşlerinden Zain Ul Bey şişmanca ve pek önem verilmeyen birisidir. Diğer kardeşi Haydar Bey uzun boylu, zavallı ve biraz çekingendir.
REŞWAN KÖYLERİ
Kahta Kazası:
Nahiye ve Merkez
Çat, Bagçe, Çıngıl, Tavsi, Koksir, Postın
Sıncık Nahiyesi:
Sıncık, Kaşkana, Meran, Lakın, Pamlı,Hecık, Omık, Sakız, Zewikeri, Bırmışe Hopan, Karakose, Farıkan, Şahin Benen, Şıfrın, Rutkan, Şerefhan, Koseh Uşağı, Çardıgan, Hıdıran, Receb, Bıstıkan, Şahverdi, Avnot, Çukan, Mestan, Narun, Kuran, Polkan, Kalık, Hassan Cabbar, Hüseyin Cabbar
Alut Nahiyesi:
Kulık, Kureyş, Alat, Tarpal, Taşkan, Hamzan, Cıralık, Ağca Mezrek, Zeydan, Bırcık, Kakelan, Sasiyan, Bızrın, Arıket, Şebaba, Tıbıl, Senak, Karaca Viran, Mamecan, Nahık, Pirot, Kalyan, Halilan, Karaçur, Gigan, Guzelek, Çerçiyan, Hasan Dıkın, Büyük Bal, Breman, Kiptera, Bervedal, Kilisik, Askevan, Hupak, Barsamık, Şahnakand, Şalgerik, Balas, Şerefhan, Karakaş, Harsılek
Suana kadar elime herhangi bir fotograf gecmedi. Bu yil iin Türkiyeye gelecegim belli degil. Bana gönderen olursa hemen eklerim.
Selamlar
Webadmin